Sposoby rozwiązywania małżeńskich kwestii „nieregularnych” w Kościele starożytnym i wczesnośredniowiecznym

Autor

  • Andrzej Muszala Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Nauk Społecznych

Słowa kluczowe:

kanony starożytnego Kościoła, Księgi pokutne, małżeństwo, nierząd

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja podejścia teologów starożytnych do zagadnienia możliwości dopuszczenia do Komunii Świętej niektórych osób żyjących w ponownym związku. Rozstrzygnięcia tej kwestii omówiono na podstawie Kanonów starożytnego Kościoła oraz nieco późniejszych Ksiąg pokutnych. Pominięto te teksty, które przez swoją niejednoznaczność budzą wątpliwości, czy chodzi o powtórne małżeństwo czy też o przypadek separacji. Analiza wspomnianego materiału prowadzi do wniosku, że norma nierozerwalności małżeństwa, rygorystycznie przestrzegana przez starożytnych chrześcijan, w średniowieczu uległa pewnej erozji. Penitencjały Kościoła zachodniego próbowały rozwiązać te kwestie poprzez nakładanie surowych pokut wobec osób dopuszczających się takich czynów, a od XI wieku w skandalicznych przypadkach aplikowano także ekskomuniki dożywotnie. Widoczna jest też powolna ewolucja sposobu oceniania kwestii rozpadu małżeństwa od podejścia soteriologiczno-eschatologicznego do podejścia prawnego. Niektóre rozstrzygnięcia penitencjałów powtarzają się, co świadczy o tym, że tradycja danej wspólnoty lokalnej z biegiem czasu upowszechniała się także w innych obszarach.

Biogram autora

Andrzej Muszala, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Nauk Społecznych

Kapłan Kościoła katolickiego, profesor nadzwyczajny w Instytucie Nauk o Rodzinie na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Specjalizuje się w bioetyce społecznej, jego zainteresowania naukowe obejmują m.in. etykę początków życia, opieki duszpasterskiej w służbie zdrowia,  oraz problemy związane z ludzkim cierpieniem i umieraniem. Autor wielu książek o tematyce bioetycznej, redaktor Encyklopedii bioetyki.

Bibliografia

Euzebiusz z Cezarei (1924), Historia kościelna, Pisma Ojców Kościoła t. 3, tłum. A. Lisiecki, Poznań.

Hipolit Rzymski (1976), Tradycja apostolska, 15, 16, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Theologica_Varsaviensia/Studia_Theologica_Varsaviensia-r1976-t14-n1/Studia_Theologica_Varsaviensia-r1976-t14-n1-s145-169/Studia_Theologica_Varsaviensia-r1976-t14-n1-s145-169.pdf [dostęp: 21.06.2018].

Kanony św. Bazylego (2009), w: Kanony ojców greckich (tekst grecki i polski) Atanazego i Hipolita (tekst arabski i polski), układ i opracowanie A. Baron i H. Pietras, Kraków, s. 32-60.

Księgi pokutne (tekst łaciński, grecki i polski) (2011), układ i opracowanie A. Baron i H. Pietras, Kraków.

List Bazylego do Diodora z Tarsu (2009), w: Kanony ojców greckich (tekst grecki i polski) Atanazego i Hipolita (tekst arabski i polski), układ i opracowanie A. Baron i H. Pietras, Kraków, s. 60-63.

Opublikowane

2018-03-01