Dylematy sakramentu pokuty i pojednania w kontekście nadużyć seksualnych wobec nieletnich w świetle nauczania papieża Franciszka

Autor

  • Wojciech Kućko Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Słowa kluczowe:

sakrament pokuty i pojednania, nadużycia seksualne, nieletni, papież Franciszek, odpowiedzialność, przełożeni, tajemnica spowiedzi, pedofilia

Abstrakt

Nadużycia seksualne wobec nieletnich boleśnie ranią całą wspólnotę Kościoła katolickiego. Sakrament pokuty i pojednania jest jedną z fundamentalnych rzeczywistości, w której dokonuje się leczenie ran ofiar, a także apelowanie do sumień sprawców. Celem artykułu jest ukazanie różnych dylematów sakramentu pokuty i pojednania w kontekście nadużyć seksualnych wobec nieletnich, zwłaszcza w świetle nauczania papieża Franciszka. Omówione trudne kwestie moralne dotyczą zarówno spowiedzi ofiar pedofilii, jak i sprawców tych grzechów. Zostaje również podjęty problem odpowiedzialności moralnej przełożonych sprawców nadużyć, jak i pytanie o odpowiedzialność całej wspólnoty Kościoła katolickiego za kształtowanie właściwego myślenia moralnego o grzechach nadużyć.

Bibliografia

Arrieta, Juan Ignacio. 2010. L’influsso del Cardinal Ratzinger nella revisione del sistema penale canonico. La Civiltà Cattolica, 3851, 430-440.

Arrieta, Juan Ignacio. 2019. Riservatezza e dovere di denuncia. L’Osservatore Romano, 288, 18 dicembre, 4-5.

Bellarmino, Roberto. 1839. Dottrina cristiana breve composta per ordine di Papa Clemente VIII al R.P. Roberto Bellarmino della Compagnia di Gesù poi cardinale di Santa Chiesa. Roma: Presso Pietro Aurelj.

Benanti Paolo i Hans Zollner. 2019. Abuso sessuale. W: Teologia morale, red. Paolo Benanti i in., 5-13. Cinisello Balsamo: San Paolo.

Benedykt XVI. 2011. Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem, tłum. Piotr Napiwodzki. Kraków: Znak.

Benedykt XVI. 2019. Kościół a skandal wykorzystywania seksualnego (polskie tłumaczenie tekstu). Miesięcznik Pasterski Płocki, 104(4), 305-317.

Beretta, Roberto. 2019. Oltre l’abuso: Lo scandalo della pedofilia farà cambiare la Chiesa?. Milano: Ancora.

Boni, Geraldina. 2019. Sigillo sacramentale e segreto ministeriale. La tutela tra diritto canonico e diritto secolare. Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica, 34, 1-93. DOI: 10.13130/1971-8543/12850.

Centofanti, Sergio. 2019. Tornare a Dio per superare la crisi degli abusi. L’Osservatore Romano 85, 12 aprile, 7.

Ciążela, Helena. 2007. Etyka odpowiedzialności (spojrzenie z perspektywy odpowiedzialności globalnej). Kultura i Edukacja 3, 23-36.

Di Noto, Fortunato. 2002. La pedofilia. I mille volti di un olocausto silenzioso. Milano: Ed. Paoline.

Faggioni, Maurizio. 2017. Sessualità, matrimonio, famiglia. Nuova edizione. Bologna: EDB.

Franciszek. 2015. Chirographus „Minorum tutela actuosa”. Acta Apostolicae Sedis 107(6), 562-563.

Franciszek. 2018a. Niech Duch Święty da nam łaskę nawrócenia i zadośćuczynienia. List do Ludu Bożego. L’Osservatore Romano, wyd. pol., 39(8-9), 7-9.

Franciszek. 2018b. Adhortacja apostolska „Gaudete et exsultate” o powołaniu do świętości w świecie współczesnym. Kraków: Wydawnictwo M.

Franciszek. 2019a. Kościół nigdy nie będzie próbował ukryć ani bagatelizować żadnego przypadku nadużyć. Przemówienie do członków Kurii Rzymskiej (Watykan, 21 grudnia 2018 r.). L’Osservatore Romano, wyd. pol., 40(1), 32-37.

Franciszek. 2019b. Stanowczo apeluję o wszechstronną walkę przeciwko wykorzystywaniu nieletnich. Przemówienie na zakończenie obrad poświęconych ochronie nieletnich (Watykan, 24 lutego 2019 r.). L’Osservatore Romano, wyd. pol., 40(3), 22-29.

Franciszek. 2019c. Lettera apostolica in forma Motu proprio „Vos estis lux mundi”. L’Osservatore Romano, 106, 10.

Girard, René. 1987. Kozioł ofiarny, tłum. Mirosława Goszczyńska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Jan Paweł II. 1984. Adhortacja apostolska „Reconciliatio et poenitentia”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.

Jan Paweł II. 1993. Encyklika „Veritatis splendor”. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.

Katechizm Kościoła katolickiego. 2002. Poznań: Pallottinum.

Kobyliński, Andrzej. 2003. Dramat pedofilii. Przegląd Powszechny, 7-8, 229-231.

Kobyliński, Andrzej. 2017. Pedofilia w Belgii: rewolucja seksualna, sekularyzacja i nowa moralność. Studia Bobolanum, 28(1), 219-236.

Kobyliński, Andrzej. 2018. Pedofilia we Włoszech: skala problemu, aspekty etyczne i ochrona nieletnich. Studia Ecologiae et Bioethicae, 16(1), 37-58. DOI: 10.21697/seb.2018.1.04.

Konferencja Episkopatu Polski. 2019. Uchwała nr 14/384/2019 Konferencji Episkopatu Polski z dn. 8 października 2019 r. w sprawie nowelizacji „Wytycznych dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia”. Dostęp: 31.12.2019. https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2019/10/NowelilzacjaWytycznychDotyczacychWstepnegoDochodzeniaKanonicznegoWPrzypadkuOskarzenDuchownychOCzynyPrzeciwkoSzostemuPrzykazaniuDekaloguZOsobaNiepełnoletniaPonizejOsiemnastegoRokuZycia.pdf.

Kongregacja Nauki Wiary. 2010. Normae de gravioribus delictis. Acta Apostolicae Sedis, 102(7), 419-430.

Kroczek, Piotr. 2017. Kilka uwag do znowelizowanych „Wytycznych” Konferencji Episkopatu Polski w kontekście zasad techniki legislacyjnej oraz znowelizowanego art. 240 § 1 kodeksu karnego. Annales Canonici, 13, 91-107. DOI: 10.15633/acan.2221.

Kurkiewicz, Roman. 2009. Reporter „Faktów i Mitów” ekskomunikowany. Dostęp: 23.09.2009. https://www.rp.pl/artykul/367311-Reporter--Faktow-i-Mitow--ekskomunikowany-.html.

Lombardi, Federico. 2019. Protezione dei minori: una missione globale per la Chiesa in uscita. La Civiltà Cattolica, 4048, 329-342.

Magister, Sandro. Documenti. Quando il grande inquisitore predica in San Pietro. Dostęp: 01.04.2020. http://magister.blogautore.espresso.repubblica.it/2010/05/31/documenti-quando-il-grande-inquisitore-predica-in-san-pietro/?refresh_ce.

Majer, Piotr. 2017. Państwo i Kościół zaostrzają kurs wobec pedofilii. Możliwe dylematy sumienia. Dostęp: 14.07.2017. http://wiez.com.pl/2017/07/14/panstwo-i-kosciol-zaostrzaja-kurs-wobec-pedofilii-mozliwe-dylematy-sumienia/.

Marchesini, Roberto. 2013. Omosessualità e Magistero della Chiesa. Comprensione e speranza. Milano: SugarCo.

Marcinek, Przemysław i Alicja Kapała. 2012. Pedofilia w opiniowaniu sądowo-seksuologicznym. Seksuologia Polska, 10(2), 76-84.

Marczewski Robert. 2015. Teologia ciała Jana Pawła II w praktyce amerykańskiego Kościoła. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Paluch, Krzysztof. 2016. Obowiązki i zadania spowiednika. Sympozjum, 20(1), 9-26.

Penitencjaria Apostolska. 2019. Nota o ważności forum wewnętrznego i nienaruszalności pieczęci sakramentalnej, tłum. Robert Leżohupski. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.

Picht, George. 1981. Odwaga utopii, tłum. Krzysztof Maurin, Krzysztof Michalski, Krzysztof Wolnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Prusak, Jacek. 2009. Pedofilia. W: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański, red. Andrzej Muszala, 469-477. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.

Prusak, Jacek. 2015. Duchowny-pedofil, czyli kto?. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 14(1), 14-29.

Rada Stała Konferencji Episkopatu Polski. 2019. Wrażliwość i odpowiedzialność. Dostęp: 31.12.2019. https://ekai.pl/dokumenty/wrazliwosc-i-odpowiedzialnosc-slowo-biskupow-do-wiernych/.

Secretaria Status. 2015. Statuta Pontificiae Commissionis pro pupillis tuendis. Acta Apostolicae Sedis, 107(6), 564-567.

Selejdak, Ryszard. 2010. Kapłan penitentem i szafarzem sakramentu pokuty i pojednania. Collectanea Theologica, 80(1), 57-80.

Skonieczny, Piotr. 2017. Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi „de lege lata” i „de lege ferenda”. Prawo Kanoniczne, 60(1), 135-175. DOI: 10.21697/pk.2017.60.1.08.

Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”.

Timeline of the Church’s Response on the local and universal levels. Dostęp: 31.12.2019. https://www.pbc2019.org/protection-of-minors/timeline.

Weigel, George. 2005. Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, tłum. Michał Romanek i in. Kraków: Znak.

Wirth, Mathias. 2013. Regula tactus. Zur Aktualität einer kirchlichen Norm als Prävention und Plädoyer gegen sexualisierte Gewalt. Wege zum Menschen, 65(2), 185-195. DOI: 10.13109/weme.2013.65.2.185.

Zadykowicz, Tadeusz. 2011. Pedofilia. Aspekt moralny. W: Encyklopedia katolicka, red. Feliks Gryglewicz i in., t. 15, kol. 220-221. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Zollner, Hans. 2017. La tutela dell’infanzia nella Chiesa Cattolica. La Civiltà Cattolica, 4001, 448-457.

Zollner, Hans. 2018. Mój Boże, czemuś mnie opuścił? Duchowość a postępowanie w przypadkach wykorzystania seksualnego. Życie Duchowe, 93, 67-83.

Opublikowane

2020-09-29