Dzielić się mądrością czasu w rodzinie. Wyzwania etyczne współczesnych przemian demograficznych w Polsce
Słowa kluczowe:
współczynnik starości demograficznej, „srebrna ekonomia”, starość, starzenie, demografia, solidarność międzypokoleniowa, etyka starościAbstrakt
Nowe spojrzenie na kwestie seniorów i starzenia się społeczeństw europejskich jest dziś przedmiotem badań demografów, etnografów, ale także teologów i etyków. Propozycja zawarta w magisterium Kościoła katolickiego, zwłaszcza w czasie pontyfikatu Franciszka, wydaje się cennym głosem w dyskusji o przyszłości Europy. Także w Polsce bowiem potrzeba dzisiaj nie tylko pomysłu na pracę z seniorami, ale również nowego oblicza solidarności międzypokoleniowej, która pomagałyby budować mosty między młodymi i seniorami, bez tworzenia enklaw czy wykluczenia pokoleniowego. Taka strategia sprawi, że ludzie starsi nie będą traktowani jako ciężar dla społeczeństwa, ale jako swoisty rezerwuar różnego rodzaju wartości, którymi mogą się dzielić z młodszymi.
Bibliografia
Abramowska-Kmon A. (2011), O nowych miarach zaawansowania procesu starzenia się ludności, „Studia Demograficzne” 1, s. 3-22.
Adamczyk M.D. (2016), Wizja starości w opiniach Polaków. Studium socjologiczne, „Roczniki Nauk Społecznych” 8/2, s. 243-267.
Baldassarre G. (1998), Aspetti medico-sociali, etici e pastorali della terza età, „Rivista di Scienze Religiose” 1, s. 119-133.
Cieślak-Wróblewska A. (2017), Demograficzne wyzwania dla Polski, „Rzeczpospolita” 13, 16 stycznia.
COMECE (2004), A Family Strategy for the European Union. An encouragement to make the family an EU priority [bm.].
Długosz Z., Biały S. (2013), Starzenie się ludności Polski na tle Europy w perspektywie 2030 i 2050 r. w świetle wybranych parametrów, w: Społeczno-ekonomiczne przemiany regionów, red. P. Raźniak, Kraków, s. 9-19.
Fares D. (2018), „La saggezza del tempo”. Papa Francesco in dialogo sui grandi temi della vita, „La Civiltà Cattolica” 4044, s. 607-611.
Fobelová D. (2017), Modele opieki w przeżywaniu starości – aspekt etyczno-demograficzny, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria: Organizacja i Zarządzanie” 112, s. 157-165.
Franciszek (2013a), Adhortacja apostolska Evangelii gaudium o głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie, Kraków.
Franciszek (2013b), Nie ulegajmy pesymizmowi i zniechęceniu. Audiencja dla kardynałów 15 marca 2013 r., „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 5, s. 10-11.
Franciszek (2017), Revolution of tenderness. Pope Francis’ video ‘Talk’ is presented at the TED2017 conference in Vancouver, Canada, „L’Osservatore Romano” weekly edition in English 17, s. 6-7.
Franciszek (2018), Dalle radici il futuro. Il papa raccomanda ai giovani di mettere a frutto l’esperienza degli anziani per costruire un mondo senza odio e chiusure, „L’Osservatore Romano” 244, s. 4-5.
Franciszek i Przyjaciele (2018), Dzielenie się mądrością czasu, tłum. A. Gomola, Kraków.
GUS (2017), Atlas demograficzny Polski, Warszawa.
Harasimowicz A. (2018), Suburbanizacja a rola obszarów otaczających miasto – ujęcie teoretyczne, „Studia Miejskie” 29, s. 115-130.
Jagielska K., Matejek J. (2017), Ekonomia społeczna jako ważne ogniwo w systemie wsparcia rodziny, „Ekonomia Społeczna” 1, s. 22-31.
Jan Paweł II (1999), List do moich Braci i Sióstr – ludzi w podeszłym wieku, Poznań.
Jaroszewska E. (2012), Starość i agresja – osoby starsze jako ofiary i sprawcy przemocy, „Problemy Polityki Społecznej” 17, s. 113-129.
Jewartowski B. (2016), Bezpieczeństwo osób starszych w kontekście oszustw metodą „na wnuczka” jako problem społeczno-polityczny, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 17, s. 207-217.
Jucewicz A. (2016), Duchowo-moralne wyzwania starości, „Studia Warmińskie” 53, s. 219-232.
Katechizm Kościoła katolickiego (2002), Poznań.
Kotowska I.E., Jóźwiak J. (2012), Nowa demografia Europy a rodzina, „Rocznik Kolegium Analiz Ekonomicznych” 28, s. 9-33.
Kowalik G. (2015), The problem of care of the elderly in terms of moral theory, „Studia Medyczne” 31/2, s. 155-160.
Krajewski P. (2012), Gli anziani nella famiglia, „Rivista di Teologia Morale” 3, s. 431-442.
Libor G. red. (2017), Starość nie jedną ma twarz. Badania interdyscyplinarne nad starością, Będzin.
Marchesi G. (2004), Il Papa e i vescovi europei su famiglia, bambini, malati e anziani, „La Civiltà Cattolica” 3961, s. 58-67.
Markowski T. (2018), Demografia a wyzwanie wobec gospodarki – wybrane zagadnienia, w: Sytuacja demograficzna Polski jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej, red. J. Hrynkiewicz, J. Witkowski, A. Potrykowska, Warszawa, s. 211-213.
Michalski M.A. (2017), Starzenie się społeczeństwa w kontekście dominujących założeń współczesnej ekonomii i kultury, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 20/3, s. 21-36.
Ostański P. (2017), Starość, w: Nowy słownik teologii biblijnej, red. H. Witczyk, Lublin–Kielce, s. 830-833
Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia (2017), Nowa Karta Pracowników Służby Zdrowia, Katowice.
Seneca (2009), La brevità della vita. Commento di Alfonso Traina con un’antologia di pagine senecane sul tempo, Torino.
Serkowska H. (2018), Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń.
Starzyk A. (2017), Architektura senioralna – studium problemu wobec nowych wyzwań XXI wieku, „Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula” nr 4, s. 21-30.
Szewczyk M. (2017), „Srebrna gospodarka” w kontekście społecznej odpowiedzialności biznesu, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 20/3, s. 37-48.
Świtała I.M. (2013), Starość człowieka, jako problem społeczno-etyczny, „Prosopon” 2, s. 303-314.
Załuska P. (2019), 21 milionów. Dwie drogi dla Polski, Warszawa.
Żołędowski C. (2012), Starzenie się ludności – Polska na tle Unii Europejskiej, „Problemy Polityki Społecznej” 17, s. 29-43.
Publikacje internetowe:
Centrum Badania Opinii Społecznej, Polacy wobec własnej starości. Komunikat z badań BS/94/2012, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_094_12.PDF [dostęp: 10.06.2019].
Centrum Badania Opinii Społecznej, Sposoby spędzania czasu przez seniorów. Komunikat z badań nr 163/2016, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_163_16.PDF [dostęp: 10.06.2019].
Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności rezydującej dla Polski na lata 2015-2050, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-rezydujacej-dla--polski-na-lata-2015-2050,8,1.html [dostęp: 10.06.2019].
Główny Urząd Statystyczny, Prognoza gospodarstw domowych na lata 2016-2050, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-gospodarstw-domowych-na-lata-2016-2050,9,4.html [dostęp: 10.06.2019].
http://community.oiconlus.it/civitasvitae/ [dostęp: 10.06.2019].
Stankiewicz-Billewicz A., BIK portretuje kredytobiorców 65 plus, https://media.bik.pl/informacje--prasowe/380915/bik-portretuje-kredytbiorcow-65-plus [dostęp: 10.06.2019].
