Kreatywne sumienie w Amoris laetitia?
Słowa kluczowe:
adhortacja apostolska Amoris laetitia, papież Franciszek, tradycja, kreatywne sumienieAbstrakt
Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy adhortacja apostolska Amoris laetitia papieża Franciszka jest przejawem kreatywnego sumienia. W związku z powyższym scharakteryzowano pojęcie i istotę tzw. „sumienia kreatywnego”, następnie - zgodnie z duchem nauczania biskupa Rzymu – nakreślono status małżeństwa chrześcijańskiego we współczesnym świecie i wreszcie skonfrontowano aktualne nauczanie z tradycyjną wizją sumienia. Z uwagi na brak autorskiego komentarza do uwag i kwestii podnoszonych przez czytelników dokumentu uprawnione staje się mówienie o tym, że dokument dopuszcza takie możliwości interpretacyjne, które wskazują na kreatywną rolę sumienia. Jest to rola uwidoczniona w tak zwanej „nowej teologii moralnej” po Soborze Watykańskim II. Trudno uznać zatem obecnie prezentowaną interpretację Amoris laetitia za wyraz „hermeneutyki ciągłości”, a także za nauczanie wyrastające z tradycji tomistycznej.
Bibliografia
Nauczanie Kościoła:
Benedykt XVI (2012), Przemówienie podczas VII Światowego Spotkania Rodzin, Mediolan (2 czerwca 2012), „L’Osservatore Romano” nr. 7-8, s. 23.
Franciszek (2016), Adhortacja apostolska Amoris laetitia, Wrocław 2016.
Franciszek (2013), Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, [24 listopada 2013], „Acta Apostolicae Sedis” 105 [2013], s. 1038.
Jan Paweł II (1981), Adhortacja apostolska Familiaris consortio (22 listopada 1981), „Acta Apostolicae Sedis” 74 (1982), s. 186.
Jan Paweł II (1993), Encyklika Veritatis splendor [...] do wszystkich biskupów Kościoła katolickiego o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła. Watykan 1993, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996, s. 705-838.
Katechizm Kościoła katolickiego (1994), Poznań.
Sobór Watykański II (2002), Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań, s. 526-606.
Sobór Watykański II (2002), Dekret o formacji kapłańskiej Optatam totius, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań, s. 288-301. (DFK)
Literatura pomocnicza:
Böckle F. (1995), Existentialetik, w: Lexikon für Theologie und Kirche, red. W. Kasper, Bd. 3 Freiburg, s. 1301-1304.
Buttiglione R. (1993), Dar ciała darem osoby. Autonomia sumienia wobec autonomii prawdy. Uwagi dotyczące wybranych aspektów współczesnego sporu o encyklikę „Humanae vitae”, w: Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do zmartwychwstania. O Jana Pawła II teologii ciała, red. T. Styczeń, Lublin, s. 113-174.
Chiavacci E. (1969), La legge naturale ieri e oggi, w: Nuove prospettive di morale coniugale, Brescia, s. 73-82.
Deklaracja Kolońska przeciw ubezwłasnowolnieniu za katolicyzmem otwartym (1992), „Emaus” nr 2(15), s. 54.
Górnicka-Kalinowska J. (1993), Idea sumienia w filozofii moralnej, Warszawa.
Jurczyk B. (1994), Wolność – sumienie – prawda w świetle encykliki Veritatis splendor. Krytyczna ocena koncepcji „kreatywnego” sumienia, w: Nie lękać się prawdy. Encyklika Veritatis splendor, red. P. Morciniec, Opole, s. 53-77.
Piana P. (1981), O hermeneutykę decyzji etycznej, „Communio” R. 1 nr 3, s. 23-38.
Ratzinger J. (1991), Prawda i sumienie, „Ethos” 4 nr 3/4, s. 171-184.
Rosik S. (1992), Rozpoznanie wezwania moralnego przez sumienie, w: S. Rosik, Wezwania i wybory moralne. Refleksje teologicznomoralne, Lublin, s. 163-191.
Seifert J. (1995), Blask prawdy jako fundament działania moralnego. O encyklice papieża Jana Pawła II „Veritatis splendor”, w: Jan Paweł II, Veritatis splendor. Tekst i komentarze, red. A. Szostek, Lublin, s. 169-188.
Sobór Watykański II (2002), Dekret o formacji kapłańskiej Optatam totius, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, s. 288-301.
Styczeń T. (1984), Kryzys w teologii moralnej, „Roczniki Filozoficzne” t. 32, z. 2, s. 49-52.
Tomasz z Akwinu (1980), Suma Teologiczna, t. 6: Człowiek, London.
Publikacje w wersji elektronicznej:
Franciszek przekonuje o tomistycznych inspiracjach „Amoris laetitia”, https://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/ktualnosci-papieskie/art,6197,franciszek-przekonuje-o-tomistycznych-inspiracjach-amoris-laetitia.html [dostęp: 14.02.2018].
Kasper W. (2014), Droga miłosierdzia, „Tygodnik Powszechny” 24.03, https://www.tygodnikpowszechny.pl/node/22304 [dostęp: 14.02.2018].
[Kasper W.], Przeczytaj całe przemówienie kard. Kaspera, które wywołało burzę w Watykanie, http://www.news.wkopi.pl/show/kopia-sfotografowanej-strony/?i=a0c3196ccd742a1e8f87e22c3bc5f80421135db27fbfa9d946090dfc7eb66d47 [dostęp: 14.02.2018].
Schneider A., „Amoris laetitia” – potrzeba wyjaśnienia, http://www.m.pch24.pl/Informacje/informacja/id/42990 [dostęp: 14.02.2018].
