„W biologię rodzenia wpisana jest genealogia osoby”. W stronę sedna sporu o Humanae vitae

Autor

Słowa kluczowe:

Humanae vitae, etyka życia małżeńskiego, teologia ciała, antropologia, prokreacja

Abstrakt

Od momentu publikacji encykliki „Humanae viate” w roku 1968 przez Pawła VI trwa wokół tego dokumentu gorąca dyskusja. Ożywa w sposób szczególnie intensywny przy okazji kolejnych rocznic publikacji dokumentu. Kolejne dekady pokazywały szereg problemów związanych nie tylko z samą etyką życia małżeńskiego i etyką seksualna, ale i koncepcją sumień czy uznaniem bądź odrzuceniem powagi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Ostatnie miesiące przyniosły kolejne głosy antagonistów i protagonistów dokumentu. Wśród przeciwników bądź krytyków encykliki pojawiły się poglądy kwestionujące nauczanie, że antykoncepcja jest wewnętrznie zła. To oznacza w konsekwencji przyjęcie tezy, że nie ma w ogóle żadnych czynów wewnętrznych złych czynów. Idąc dalej, należy zauważyć, że każde ludzkie działanie jest określone w swoim moralnym charakterze wyłącznie przez proporcję między jego dobrymi i złymi skutkami. W konfrontacji z tymi poglądami artykuł prezentuje zarys prawdy antropologicznej i teologicznej leżącej u podstaw „Humanae vitae” a egzegezowanej z wnikliwością przez św. Jana Pawła II. Pozwala to na wydobycie kilku podstawowych tez odnoszących się do teologicznej wizji małżeństwa i rodzicielstwa: 1) dla odczytania prawdy o małżeństwie i rodzicielstwie niezbędne jest uznanie w pełnej rozciągłości prawdy o godności osoby ludzkiej, 2) osoba realizuje się w pełni w rzeczywistości daru, który tworzy komunię międzyosobową z udziałem ciała ludziego, 3) komunia i obdarowanie dokonywane z pomocą „znaku” ciała realizują się w międzyosobowej miłości małżeńskiej, 4) szczególnym (choć nie jedynym) aktem miłości małżeńskiej jest akt małżeński, 5) logika małżeńskiego bycia darem dla osoby ma swoją specyfikę, którą jest nierozłączność więzi między obdarowywaniem śród-małżeńskim (między małżonkami) oraz poza-małżeńskim (między rodzicami a dziećmi). Ostatecznie prowadzi to do myśli św. Jana Pawła II nakazującej łączyć porządek aktu małżeńskiego z aktem stwórczym „w biologię rodzenia wpisana jest genealogia osoby”.

Biogram autora

Paweł Bortkiewicz, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny

Kapłan i teolog, profesor zatrudniony na UAM w Poznaniu i WSKSiM w Toruniu, autor kilku książek i wielu artykułów, publicysta katolicki.

Bibliografia

Bajda J. (1994), Wolność a prawda w encyklice „Veritatis splendor”, „Studia Theologica Varsaviensia” 32, no 1, p. 25-38.

Jan Paweł II (1999a), Chrześcijańskie powołanie małżonków może wymagać także heroizmu. Do uczestników seminarium „Odpowiedzialne rodzicielstwo”, in: Nauczanie papieskie VI, 2 1983, Poznań, p. 250-253.

Jan Paweł II (1999b), Familiaris consortio. Adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym, in: Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie, vol. 1, wybór i wstęp K. Lubowicki, Kraków, p. 133-238.

Jan Paweł II (1986), Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa, Città del Vaticano.

Jan Paweł II (2005), Odpowiedzialność za prawdę poznawaną i przekazywaną. Przemówienie Ojca Świętego do świata nauki KUL, Aula im. Stefana Kard. Wyszyńskiego, 9 VI 1987, in: Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny 1979 – 1983 – 1987 – 1991 – 1995 – 1997 – 1999 – 2002. Przemówienia, homilie, Kraków, p. 394-402.

Massa M.S. (2014), The American Catholic Revolution: How the Sixties Changed the Church Forever, New York.

Tettamanzi D. (1993), Encyklika „Humanae vitae” w nauczaniu Jana Pawła II, Communio” 13, no 3 (75), p. 136-148.

Wojtyła K. (1969), Komentarz teologiczno-duszpasterski do „Humanae vitae”, Rzym.

Ariza G., El Papa elogia a Bernard Häring, el mayor detractor de la Humanae vitae, https://infovaticana.com/2016/11/25/papa-elogia-bernard-haring-mayor-detractor-la-humanae-vitae/ [accessed: 27.04.2018].

Baklinski P., Francis praises major Humanae vitae dissenter in rebuke of ‘white or black’ morality, https://www.lifesitenews.com/news/francis-praises-prominent-humanae-vitae-dissenter-for-his-radical-new-moral [accessed: 27.04.2018].

Barbieri E., Gregoriana e Angelicum: due opposte voci sull’Humanae vitae, https://anticattocomunismo.wordpress.com/2017/10/26/gregoriana-e-angelicum-due-opposte-voci-sullhumanae-vitae/#more-11528 [accessed: 27.04.2018].

Bertocchi L, “Contraccezione? In certi casi un dovere”. Svolta in Vaticano, http://lanuovabq.it/it/contraccezione-in-certi-casi-un-dovere-svolta-in-vaticano [accessed: 27.04.2018].

Bruncz D., Huragan i pole minowe – Humanae vitae ma 40 lat, http://www.ekumenizm.pl/koscioly/katolickie/huragan-i-pole-minowe-humanae-vitae-ma-40-lat/ [accessed: 27.04.2018].

Członek Papieskiej Akademii Życia: w pewnych przypadkach małżeństwa mogą stosować antykoncepcję, https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,32965,czlonek-papieskiej-akademii-zycia-w-pewnych-przypadkach-malzenstwa-moga-stosowac-antykoncepcje.html [accessed: 27.04.2018].

Grajewski A., „Humanae vitae” do dyskusji?, http://gosc.pl/doc/3994937.Humanae-vitae-do-dyskusji [accessed: 27.04.2018].

Gyapong D., Humanae vitae receives new respect 40 years later, https://www.catholicregister.org/home/international/item/9652-humanae-vitae-receives-new-respect-40-years-later [accessed: 27.04.2018].

Jan Paweł II, Evangelium vitae, in: http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae.html [accessed: 13.01.2019].

John Paul II, Letter to Families Gratissimam sane, in: http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/letters/1994/documents/hf_jp-ii_let_02021994_families.html [accessed: 13.01.2019].

John Paul II, General audience 9 I 1980, in: http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/audiences/1980/documents/hf_jp-ii_aud_19800109.html [accessed: 13.01.2019].

Kratiuk K., Zamach na „Humanae vitae”. Rewanż po pół wieku?, https://www.pch24.pl/zamach-na-humanae-vitae--rewanz-po-pol-wieku-,52329,i.html [accessed: 27.04.2018].

Mahoney K., Humanae vitae: 40 years later, still about love, https://www.catholicnewsagency.com/resources/life-and-family/humanae-vitae/humanae-vitae-40-years-later-still-about-love [accessed: 27.04.2018].

Mattei R., Il piano di “reinterpretazione” della Humanae vitae, https://www.corrispondenzaromana.it/il-piano-di-reinterpretazione-della-humanae-vitae/ [accessed: 27.04.2018].

Mirus J., Pope Francis and Bernard Häring: The literally infernal cheek of dissent, https://www.catholicculture.org/commentary/otc.cfm?id=1455 [accessed: 27.04.2018].

Paul VI, Humanae vitae, in: http://w2.vatican.va/content/paul-vi/en/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae.html [accessed: 13.01.2019].

Pentin E., Pontifical Gregorian University Hosts Series of Talks to Take New Look at Humanae vitae, http://www.ncregister.com/blog/edward-pentin/gregorian-university-hosts-series-of-talks-to-take-new-look-at-humanae [accessed: 27.04.2018].

Prof. Seifert o szokującym wykładzie włoskiego duchownego: zdrada nauczania Jana Pawła II, https://gloria.tv/article/XjJUQyqSEzzQ3vqGGE2cK6N9i [accessed: 27.04.2018].

Shaw R., Message Refused: Humanae vitae, 40 Years Later, https://www.crisismagazine.com/2008/message-refused-humanae-vitae-40-years-later [accessed: 27.04.2018].

Sosnowski A., W Watykanie działa komisja, która ma zrewidować „Humanae vitae” Pawła VI, https://wpolityce.pl/kosciol/380617-sosnowski-w-watykanie-dziala-komisja-ktora-ma-zrewidowac-humanae-vitae-pawla-vi [accessed: 27.04.2018].

Sporniak A., Antykoncepcja – utajniony problem?, https://www.tygodnikpowszechny.pl/antykoncepcja-utajniony-problem-148178 [accessed: 27.04.2018].

Tyree S., The vindication of Humanae vitae: 40 years later, http://www.stltoday.com/lifestyles/faith-and-values/civil-religion/the-vindication-of-humanae-vitae-years-later/article_369a1cf3-8558-5988-9c70-50ee177b4fbd.html [accessed: 27.04.2018].

Valli A.M., L’etica delle situazioni. Un altro colpo di piccone all’insegnamento morale della Chiesa, https://apostatisidiventa.blogspot.com/2018/01/letica-delle-situazioni.html [accessed: 27.04.2018].

Watykan przyznaje: Pracuje komisja ds. Humanae vitae. Dopuści antykoncepcję?, http://www.fronda.pl/a/watykan-przyznaje-pracuje-komisja-ds-humanae-vitae-dopusci-antykoncepcje,106278.html [accessed: 27.04.2018].

Opublikowane

2018-12-01