Przesłanie Humanae vitae z perspektywy pięćdziesiątej rocznicy ogłoszenia encykliki
Słowa kluczowe:
Humanae vitae, antykoncepcja, błąd naturalistyczny, akt małżeński, małżeństwo, Amoris laetitia, ciało człowieka, naturalne planowanie rodzinyAbstrakt
Autor niniejszego artykułu stara się zgłębić przesłanie Humanae vitae w oparciu o trzy kluczowe punkty. Pierwszym z nich jest koncept osoby ludzkiej. W odróżnieniu od podejścia ewolucyjnego, w którym osoba ludzka jest postrzegana w aspekcie jej biologicznej faktyczności, jest ona tutaj widziana jako “unitotality” – nierozdzielna jedność ciała i ducha, przy czym ludzkie ciało pełni nie tylko pewne funkcje, ale niesie w sobie głębokie znaczenie. Drugim punktem jest natura aktu małżeńskiego. Ujawnia on wzajemny dar męża i żony obejmujący całość osoby. Poprzez całkowitość oddania dwa znaczenia zawarte w akcie małżeńskim, mianowicie znaczenie jednoczące miłości oraz znaczenia prokreacyjne, nie powinny być rozdzielane. Chodzi tutaj jednak nie o powiązanie między biologicznymi faktami, ale o powiązanie między znaczeniami. Zarzut błędu naturalistycznego nie jest tu uzasadniony. Wreszcie trzeci punkt dotyczy teologicznego wymiaru, według którego związek obydwu wyżej wymienionych znaczeń pochodzi od Boga Stwórcy i jako wpisany w ludzką naturę oraz naturę miłości, powinien być respektowany. Współczesna kontrowersja skupia się na pytaniu, czy związek między seksualnością, zjednoczeniem małżeńskim a prokreacją dotyczy każdego aktu małżeńskiego lub też czy może równie dobrze dotyczyć całości życia małżeńskiego, podczas gdy para małżeńska może uczynić niektóre akty małżeńskie świadomie niepłodnymi.
Bibliografia
Bajda J. i in. (2012), Memoriał krakowski: uzasadnienie katolickiej nauki tyczącej podstaw moralnych życia małżeńskiego, Kraków 1968. Wprowadzenie do encykliki Humanae vitae, Kraków 1969, Poznań.
Chyrowicz B. (2015), Bioetyka. Anatomia sporu, Kraków.
Chyrowicz B. (2018), Twarda mowa papieża, „W Drodze” 7, s. 26-35.
David J. (1968), Zerreißprobe in der Kirche, w: Erstes Echo auf Humanae vitae. Dokumentation wichtiger Stellungnahmen zur umstrittenen Enzyklika über die Geburtenkontrolle, red. F. Oertel, Essen, s. 10-12.
Ernst S. (2015), Argumentationsmodelle in der theologischen Sexual- und Beziehungsethik, w: Zukunftshorizonte katholischer Sexualethik, Questiones Disputatae 241, Hrsg. K. Hilpert, Freiburg–Basel–Wien, s. 162-184.
Fraling B. (1995), Sexualethik. Ein Versuch aus christlicher Sicht, Paderborn–München–Wien–Zürich.
Fritz A. (2009), Der naturalistische Fehlschluß. Das Ende eines Knock-Out-Arguments, Freiburg–Wien.
Häring B. (1968), Krise um „Humanae vitae“, w: Erstes Echo auf Humanae vitae. Dokumentation wichtiger Stellungnahmen zur umstrittenen Enzyklika über die Geburtenkontrolle, red. F. Oertel, Essen, s. 29-31.
Hertz A. (1968), Naturrechtsmetaphysik oder Heilsbotschaft?, w: Erstes Echo auf Humanae vitae. Dokumentation wichtiger Stellungnahmen zur umstrittenen Enzyklika über die Geburtenkontrolle, red. F. Oertel, Essen, s. 15-23.
Kasper W. (2018), Die Botschaft von Amoris laetitia. Ein Freundschaftlicher Disput, Freiburg–Basel–Wien.
Laun A. (2000), Liebe und Partnerschaft aus katholischer Sicht, Eichstädt.
Lintner M.M. (2018), Von Humanae vitae bis Amoris laetitia. Die Geschichte einer umstrittenen Lehre, Innsbruck–Wien.
Merecki J. (2018), Pokochać ludzką miłość, „W Drodze” 7, s. 64-73.
Noonan J.T. (1986), Contraception. A History of its Treatment by the Catholic Theologians and Canonists, Cambridge MA–London.
Odin K.A. (1968), Zur Rechenschaft herausgefordert, w: Erstes Echo auf Humanae vitae. Dokumentation wichtiger Stellungnahmen zur umstrittenen Enzyklika über die Geburtenkontrolle, red. F. Oertel, Essen, s. 49-51.
Ratzinger J. (2007), Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum Z. Włodkowa, Kraków.
Sgreccia E. (2012), Personalist bioethics. Foundations and Applications, Philadelphia.
Twomey V. (2008), Der Papst, die Pille und die Krise der Moral, Augsburg.
Schockenhoff E. (2016), Der Glaubenssinn des Volkes Gottes als ethisches Erkenntniskriterium? Zur Nicht-Rezeption der kirchlichen Sexualmoral durch die Gläubigen, „Theologie und Philosophie“ 91, s. 321-362.
Publikacje internetowe
Benedikt XVI., Ansprache an die Teilnehmer an dem von der Päpstlichen Lateranuniversität veranstaltete Internationalen Kongress über das natürliche Sittengesetz (12 II 2007), http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2007/february/documents/hf_ben-xvi_spe_20070212_pul_ge.html [dostęp: 8.08.2018].
Benedykt XVI, Encyklika, która stałą się znakiem sprzeciwu. Przemówienie do uczestników kongresu z okazji 40-lecia encykliki Pawła VI „Humanae vitae”, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/rocz_hv_10052008.html [dostęp: 5.08.2018].
Brandmüller W., Kardynał Walter Brandmueller o różnicy między opinią publiczną a zmysłem wiary, http://www.pch24.pl/kardynal-walter-brandmueller-o-roznicy-miedzy-opinia-publiczna-a-zmyslem-wiary,59475,i.html#ixzz5NaF3JRb2 [dostęp: 8.08.2018].
Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska Amoris laetitia o miłości w rodzinie, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/adhortacje/amoris_laetitia_19032016.html [dostęp: 8.08.2018].
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Familiaris consortio o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/familiaris.html [dostęp: 8.08.2018].
Paweł VI, Encyklika Humanae vitae o zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/encykliki/humane.html [dostęp: 8.08.2018].
Sinodo dei Vescovi, III Assemblea Generale Straordinaria le Sfide Pastorali Sulla Famiglia nel Contest dell’ Evangelizzazione. Instrumentum laboris, http://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20140626_instrumentum-laboris-familia_it.html [dostęp: 5.08.2018].
